Truyện Ngắn - Những Người Uống Trà
Tác giả: Sưu Tầm
Truyện Ngắn - Những Người Uống Trà
Có ba người bên trong căn phòng nhỏ ấy, căn phòng tập thể dành cho cán bộ độc thân, rộng không đến mười mét vuông. Cửa phòng đóng kín, để chỉ có họ với nhau, cùng những đồ dùng khiêm tốn.
Một cái giường cá nhân bằng gỗ tạp đồ mộc. Một cái tủ nhỏ đựng quần áo cũng bằng gỗ tạp nhưng có đánh qua một lớp vec-ni mỏng. Một cái bàn viết nhỏ có hai ghế dựa, trên thành vắt hai chiếc áo khoác của khách. Hai cái kệ khá lớn đóng cao trên tường, ngổn ngang sách lẫn báo, hình như lúc nào cũng vừa bị xáo lên chớ chưa từng được sắp xếp cho gọn lại.
Họ thu cả chân lên chiếc giường đã được trải thêm một chăn bông cũ bọc vải xanh sậm, còn ở một đầu giường là chiếc chăn mới bọc vải hoa cuộn tròn lại dưới chiếc gối dài.
Chủ nhà, ngồi ngoài cùng, thong thả rời khỏi chỗ bước đến cạnh chiếc ấm, chờ chừng một phút nữa rồi mới nhấc ấm lên, tắt lửa và xách ấm nước đến cạnh giường. Anh rót vào chiếc phích nhỏ để sẵn cạnh đấy, đậy ngay lại, tráng một lớp nước vào chiếc ấm đất nung, đổ ra chén rồi dùng chiếc thìa nhỏ múc từ một hộp thiếc cho vào ấm, rưới một số nước vừa đủ và đặt trả ấm nhôm lên rề-sô.
Khi ước lượng thời gian đã đủ cho trà ngấm, chủ nhà bắt đầu rót nước ra chén, động tác nhanh và gọn khác hẳn trước, như sợ chậm thêm phút nào sẽ làm hao phí làn hương ấm áp và thơm tho đang hối hả vươn lên từ lòng những chiếc chén con.
Chủ nhà mở đầu bằng một giọng rất trầm, thứ giọng trầm nhưng không phải để nói to giữa đám đông mà chỉ để thì thầm nói những điều tâm sự sâu kín với một vài người.
Lúc đó đã khoảng chín giờ một buổi sáng chủ nhật.
Đôi khi người ta cứ tự trách mình vì những chuyện không đâu… mà thực ra cũng chẳng phải không đâu. Những điều như vậy vẫn thường chi phối con người ta không kém gì những chuyện lớn lao khác.
Tay anh bưng chén trà đưa lên, như định uống, lại ở lưng chừng như vừa chợt nhận ra trong làn khói trà ẻo lả một cái gì khác lạ.
Trên gương mặt chữ điền của người đàn ông bốn mươi tuổi, đôi mắt tinh anh khá đẹp kia bỗng trầm ngâm một nét buồn, giống như một nỗi đau không dứt. Anh đăm đăm nhìn hai người khách trước khi đặt chén xuống và nói tiếp, giọng nhỏ lại, vang lên một cách đều đặn và buồn bã trong làn không khí buốt giá:
- Đêm ấy tôi có việc phải về rất khuya, trời lại mưa lớn nên phải còng lưng cố đạp cho nhanh. Đến một quãng vắng bỗng nghe gọi: “Anh ơi, cho đi nhờ với!” Tôi hơi ngoảnh lại, thấy một người hối hả chạy từ hè phố ra, tay vẫy rối rít. Tôi chần chừ một tí, nghĩ không biết có phải thật người có việc muốn đi nhờ không thì xe đã hơn một quãng xa, trời lại đang mưa, thế là tôi đạp thẳng, vì vừa lạnh lại vừa mệt. Việc chỉ có thế thôi nhưng về đến nhà rồi, rửa ráy lên giường xong mãi tôi không ngủ được. Tôi cứ hình dung cái vẻ mừng rỡ sung sướng của người đó lúc chạy về phía tôi, rồi sau đó anh ta chậm hẳn bước lại, hoàn toàn hẫng hụt và ngạc nhiên thấy tôi bỏ đi luôn. Mà mưa thì tầm tã như trút, và anh ta chẳng có áo xống gì, ướt như chuột lột. Tôi nghĩ: mình có phải là một người ích kỷ tệ hại không. Sao không dừng lại thử xem, ngộ nhỡ đúng là một người nhỡ đường muốn đi nhờ một đoạn để chóng được về nhà, thay bộ áo quần khô ráo. Thế mà mình nỡ thản nhiên từ chối một việc cỏn con như vậy… Và đầu tôi cứ lấn vấn mãi các ông ạ, cứ thấy ân hận khổ tâm thế nào ấy …
Người khách già chăm chắm nhìn vào một điểm vô hình nào đó phía trước mặt bằng cặp mắt to, hơi đục và đờ, dấu hiệu của sự suy nhược thị giác. Đôi mắt đó thích hợp với những nếp nhăn sâu từ giữa má kéo xuôi về hai bên mép tạo cho thần sắc ông một vẻ rầu rĩ lộ liễu, thích hợp cả với đôi vai xuôi, cái lưng nhỏ đã còng xuống vì mệt mỏi được che lấp bởi chiếc áo len rộng màu nâu sẫm.
Ông nói giọng rất rền và chậm, như thể mỗi âm thanh đều cần thời gian để lắng lại và thoát ra:
Có thể đặt trường hợp là sau khi suy nghĩ, ông không đi luôn mà quay trở lại thì sao nhỉ? Một là ông sẽ lai hộ người kia một quãng đường rồi quay về ngủ yên và chẳng có dịp nào để kể lại chuyện này cả, vì nó bình thường quá đến nỗi nói ra sẽ trở thành ngô nghê. Trường hợp thứ hai, người kia không phải kẻ thực sự nhỡ đường, và thế là ông trở thành nạn nhân của một vụ trấn lột, và khi nghe chuyện, nhiều người sẽ kêu lên: “Sao ông ấy dại thế, sao lại quen thói tin người”… Và người ta sẽ trách ông, cười ông là khác, thay vì khen ông, đúng không nào.
- Vâng.
Chủ nhà xác nhận, và cùng với cái gật đầu, anh bưng đĩa thuốc quấn lên mời hai người khách rồi bật diêm châm lửa cho họ, gài một điếu lên môi mình. Những đầu thuốc rực đỏ lên và những làn khói nồng bắt đầu vấn vít cùng với khói trà thơm.
- Bởi vì đâu phải bao giờ người ta cũng có thể hiểu được người khác.
Người khách trẻ lên tiếng. Làn da trắng xanh của anh nổi bật trên nền chiếc áo len cổ cao nền xanh đen và trên lớp da trắng đó nổi bật cặp mắt đen nhánh, với cái nhìn dò xét một cách thẳng thắn của trẻ con.
- Thế gặp trường hợp các ông, các ông xử sự thế nào?
Chủ nhà hỏi khách với vẻ dè dặt và chờ nghe trả lời cũng với vẻ e dè.
- Có thể cũng sẽ làm giống ông thôi vì, ông thấy đó, bọn tôi cũng có khác gì ông.
Người khách già nói chập chạp, hầu như không phải nghĩ ngợi gì.
- Kể cả việc sau đó cũng sẽ băn khăn, day dứt, tự trách mình và khổ tâm… phải thế không anh?
Người khách trẻ hỏi, với một thoáng châm biếm trong nụ cười không trọn vẹn. Sau đó cả ba người cùng lặng thinh, rít thuốc, để khói thuốc tràn đầy gian phòng hẹp.
- Kể cũng đáng buồn, các ông nhỉ bởi vì nếu cứ thật tin hẳn rằng kia là kẻ xấu đi thì mình sẽ nhẹ nhõm và thấy yên tâm ngay… Đàng này, mình lại không nỡ tin thế.
Đến những chữ cuối, giọng trầm lắng của chủ nhà như chợt rung lên. Mắt anh dán vào đáy chén nước màu vàng xanh trong suốt kia như cố tìm lời giải đáp.
Một khoảng lặng yên nối kết những điều họ không nói thành lời, sự lặng yên như một ngôn ngữ sâu thẳm mà họ dùng để bày tỏ với nhau.
Người khách già lấy tăm xăm một lát mứt gừng lên.
Những hạt đường bám bên ngoài lát mứt ánh lên vẻ sáng rỡ củathủy tinh, ông hơi nheo mắt, như thể vị ngọt và cay đã làm nảy ra trong ông một điều nghĩ ngợi khác.
- Tin vào cái này và không tin vào cái kia. Chỉ có thế mà biết bao rắc rối, các ông nhỉ?
Ông chấm câu bằng việc nâng phích lên cho thêm nước vào ấm. Bàn tay xương xẩu nổi đầy gân xanh run run vì cái trọng lượng nhỏ nhoi phải cáng đáng. Trả phích về chỗ cũ, ông lần lượt nhìn vào mắt hai người kia, đôi mắt đục hơi chớp như đang phải cân nhắc về những điều sẽ nói.
- Câu chuyện tôi sắp kể có cái gì cũng na ná như chuyện của ông vừa rồi. Với người khác thì có lẽ nó đã trôi tuột đi đằng nào rồi còn với mình thì nó cứ ở lại, ở lại mãi, dù chẳng có gì vui…
Ông rót nước ra các chén, bưng chén mình lên uống một ngụm trước khi bắt đầu:
- Lần ấy tôi phải đi công tác miền Nam, lẽ ra thì có thể nhờ các cô hành chánh lấy giúp vé nhưng tôi lại tự mình ra quầy vé xếp hàng, để thấy cho được cái cảnh ngổn ngang, chen chúc. Những hàng người dài dằng dặc, căng thẳng chờ được nhích lên từng bước, như tiến đến chỗ giải thoát không bằng. Tôi hoa cả mắt và xây xẩm mày mặt, tự hỏi không biết có đến lượt mình không và
mình có đủ kiên nhẫn và can đảm chờ đến lúc ấy không thì bỗng nhiên tôi nghe tiếng kêu và trông thấy bà cụ ấy. Dễ cụ cũng đã gần bảy mươi, tóc bạc trắng cả. Cụ vừa lần sờ các túi áo trong áo ngoài vừa hổn hển thở, hẳn vì bị xô đẩy dữ quá, móc chán rồi cụ lộn trái các túi áo, và kêu lên “Chết tôi rồi! Mất hết cả giấy tờ tiền bạc rồi!” Kêu thì kêu, cụ lại vẫn tiếp tục lục lọi trong chừng ấy túi áo, như đã quẫn trí. Những người chung quanh quay sang hỏi, cụ vừa kể vừa khóc không ra tiếng. Cụ ở Thái Nguyên xuôi tàu xuống, ngủ lại ga chờ mua vé vào thăm con đang công tác trong Nam. Chen chúc thế nào không biết mà đến lúc ấy thì mất sạch chả còn gì, giờ thì vào Nam không xong mà ngược lên Thái Nguyên cũng dở. Nói đến đấy chắc là lo và tủi thân cụ òa khóc to lên, cái mồm móm mém mếu xệch đi trông thật thảm thương, hai tay buông thõng rồi lại co lên vày vò các túi áo không ngớt. Thật mình cũng thấy xót xa gan ruột cho tình cảnh của bà cụ, ấy thế mà có mấy tay thanh niên đứng cạnh tôi lại há hốc mồm cười một cách hả hê khoái trá. Tôi nhìn chăm chăm vào mồm bọn chúng nhưng bọn chúng cứ làm như không thấy, bỏ đi. Tôi bèn hỏi: “Các cậu cười gì đấy?” Một thằng vặn ngược lại tôi:
“Ông hỏi làm gì?” Tôi không dằn được nói gay gắt: “Tôi thấy chả có gì đáng cười ở đây cả!” Nếu không tự kìm chế, hẳn tôi đã tống vào mồm nó vài quả rồi có đến đâu thì đến. Thế nhưng tôi đã không làm được gì nó các ông ạ và về nhà cứ buồn và nghĩ ngợi mãi. Sao bọn nó lại cười, các ông nhỉ. Sao lại có thể cười được chứ. Phải giải thích điều đó như thế nào đây!
Ông ngồi lặng đi, lưng gù thêm xuống và mắt không hề động đậy, như đang sống lại hoàn toàn điều đang nói, nom giống hệt một bức tượng biểu hiện cho tuổi già và sự mỏi mệt cùng nỗi bất an trong tâm hồn một con người không thỏa hiệp.
Chẳng ai nhìn ai cả. Mỗi người chìm sâu vào điều mà mình đang chiêm nghiệm. Rồi thì, giọng sắc và dứt khoát của người khách trẻ cất lên trước tiên:
- Đó là sự sa đọa về tinh thần, về đạo đức, là sự xúc phạm đang báo động với tất cả mọi người.
Chủ nhà nhìn người đang nói. Nỗi buồn trong mắt anh sáng ra một ít bởi sự tập trung cao độ về câu nói mà anh vừa nghe.
- Đúng thế. Chẳng khác gì sự vô luân vì không còn giới hạn, không còn phân biệt gì nữa giữa cái đẹp và cái xấu, cái thiện và cái ác, đẩy con người dần dần đi đến cái đáy tận cùng của sự hung bạo…
Bỗng, như chợt nhớ là mình quá hăng hái trong câu chữ, chợt nhớ tới vai trò chủ nhà, anh đột ngột dừng lại đằng hắng, và nói với khách bằng giọng đon đả bình thường:
- Nào, ăn mứt đi chứ các ông, sao lại để nguyên thế này!
Anh bưng đĩa mứt lên mời tận tay hai người khách và cũng nhón cho mình một lát, vừa lúc đó thì cửa mở bật ra, làm mọi người đều phải ngẩng nhìn về phía ấy. Một luồng gió lạnh như băng ập vào cùng một lúc với người khách thứ tư. Anh ta đứng tựa lưng vào cánh cửa vừa được khép lại và kêu lớn một cách tự nhiên đến suồng sả:
- Ái dà, ấm cúng nhỉ!
Và để nguyên cả áo khoác, cả mũ, anh ta đến ngồi vào chỗ trống trên giường mà ba người kia đã tự động nhích vào từ khi anh ta xuất hiện. Cởi giày và tuột găng rất nhanh, anh ta bưng ngay chén nước mà chủ nhà vừa pha lên, uống liền mấy hớp.
- Lâu lắm mới thấy. Ông có vẻ khỏe ra đấy!
- Tôi mới về. Đoàn vừa lưu diễn.
Minh họa: Bửu Chỉ
Hai người khách nhìn cả vào đôi mắt hơi lồi có những tia nhìn rất nhanh, cái miệng rộng có đôi môi mỏng và lắng nghe giọng nói khá đường bộ, tự tin của một người quen thành công hơn là thất bại. Anh ta nhận thuốc từ tay chủ nhà, rít những hơi rất sâu rồi lấy thuốc mồi xoay tới xoay lui điếu thuốc quấn không có nhãn hiệu săm soi mãi như cố tìm ở đó một cái gì rất khác lạ.
Trong khi đó, ba người kia đã dần dần nối lại được cái mạch trong câu chuyện vừa bị cắt, nhờ vào sự yên lặng mới trở lại với căn phòng.
Người khách trẻ dụi thuốc vào gạt tàn trước khi mở lời:
- Các anh có để ý những đám đánh nhau bao giờ không?
Và anh tiếp luôn không đợi nghe trả lời:
- Ở đó hình như cũng có cái gì giống với những điều các anh đã nói từ sáng đến giờ.
Hai người ngồi yên, ngẫm ngợi, có vẻ bần thần, còn người mới vào nói ngay chẳng chút dè dặt:
- Những đám gây đánh nhau à? Cái bọn thừa năng lượng ấy à? Có lẽ chỉ khi nào chân tay không giơ nổi lên thì mới chừa được cái thói ấy.
Anh ta nhìn những người khác, có vẻ chờ nghe những lời tán thưởng nồng nhiệt nhưng bắt gặp một sự lặng lẽ hoàn toàn trái ngược nên chỉ ngẩng mặt lên, tiếp tục rít thuốc và sau đó phun những sợi thuốc dính ở môi ra.
Giọng trong trẻo của người khách trẻ cắt vào khoảng không gian lạnh giá ấy:
- Nhiều lần tôi quan sát và rút ra được kết luận là điều đáng nói không phải ở chính ngay trong đám đánh nhau mà là ở chung quanh, ở những người hoàn toàn trong trạng thái tỉnh táo chớ không hề bị kích động chút nào.
- Đúng thế. Tôi cũng nhiều lần làm như ông: quan sát chung các đám đánh nhau và cũng thấynhư thế.
Giọng trầm của nhà chủ nói ngay theo. Người khách trẻ đưa cặp mắt đen nhìn anh, nhìn hai người kia rồi nheo lại với những điều đang nói:
- Cả một đám đông chen chúc nhau, không phải chỉ vì tò mò mà rõ ràng có cả sự thích thú, khoái trá, như thể đang tiêu khiển không bằng, và không những thế, hình như còn cả sự khuyến khích ngấm ngầm như để giải tỏa một cái gì trong chính con người họ…, còn những kẻ đánh nhau thì xông đến như điên, tay chân gậy gộc vung loạn lên, máu me đầm đìa cả mặt mũi quần áo, mất hết lý trí, mất hết lương tri, như có thể nhai sống nuốt tươi nhau không bằng, như hai con gà đá, hai con trâu điên, hai con hổ đói… Tôi đã từng ở chiến trường mười năm, từng nhìn thấy bao nhiêu máu me, bao nhiêu người chết nhưng phải chứng kiến những cảnh như thế thì thấy người nổi gai lên vì ghê sợ và vừa tức giận vừa kinh tởm. Sao lại có thể đứng xem như để thưởng thức được chứ, sao lại có thể cười cợt tươi tỉnh như không…
Anh nâng chén lên, uống một hớp nước, như nuốt một cái gì đó trong cổ xuống. Người khách mới nhân đó lại xen vào:
- Hai sự hung bạo giống hệt nhau không hơn không kém: những kẻ muốn ăn thịt người và những kẻ đứng xem người bị ăn thịt:
- Vâng, đúng thế.
Được sự đồng tình của người khách già, người mới vào lại hăng hái tiếp tục:
- Mọi sự độc ác đều đáng bị lên án, phải không các ông. Con người sau chiến tranh có thể bị mất mát, thiệt hại, tật nguyền ở một số mặt, nhưng về mặt này thì không thể… Không thể nào chấp nhận, không thể nào tha thứ được.
Đôi mắt đục của người khách già, nhìn người này đầy những hàm ơn, như thể anh ta đã mang đến cho ông một cái gì to tát, còn đôi mắt đen của người khách trẻ thì nhìn chủ nhà đang lặng yên ngắm làn khói thuốc. Anh đốt cho mình điếu thuốc mới, chậm rãi rít những hơi dài, nhả khói vào đám khói đã làm mờ những gương mặt mỗi người trong phòng và nói tiếp:
- Có lần tôi đi đến, hỏi một cô gái có mặt trong cái đám đông ấy: “Sao cô không can họ ra?” Tất nhiên tôi chỉ hỏi thế thôi, chứ mảnh mai như cô ấy không thể cáng đáng một việc như thế, vả lại cô ấy là phụ nữ. “Làm sao can được, anh”. Cô ta trả lời. Tôi lại bảo: “Thế cô đi gọi công an đi!” “Chắc sẽ có người
làm việc ấy”. “Thế cô làm việc gì?”. Tôi lại hỏi tiếp. Cô ta đáp với một chút ngập ngừng, chắc đã cảm thấy có điều không ổn: “Tôi... xem”. Tôi nhìn lại cô ta thật kỹ, thấy đúng là mặt mũi xinh xẻo, hiền hậu, thì càng không kìm được, lại tiếp luôn: “Sao cô không vỗ tay? Họ đánh nhau hăng thế kia!” Tất nhiên là cô ta ngạc nhiên và phật ý, kêu lên một cách gay gắt: “Anh này nói hay nhỉ!” “Tôi tưởng nếu đi xem thì phải cổ vũ, tán thưởng cho nhiệt tình chứ!” Thế là cô ta hứ lên một tiếng, vùng vằng dắt xe quay ra, đạp một mạch không thèm nhìn lại. Có lẽ cô sẽ bực bội vì buổi sáng đó đã phải gặp một gã đàn ông bất lịch sự với mình đến thế, nhưng các anh hiểu cho là tôi không thể kìm mình được. Tôi không thể chấp nhận việc ngay cả phụ nữ cũng tham gia vào những chuyện như thế. Phụ nữ vốn mềm mại và nhạy cảm với những nỗi đau hơn.
- Phụ nữ à? Về phụ nữ thì nhiều chuyện lắm, ông bạn ạ - Người mới vào kêu lên một cách mừng rỡ, như bắt trúng một cái gì, mắt anh ta lại nhìn rất nhanh ba người trong phòng và tay chìa ra một gói thuốc - Mời các ông hút, thứ thuốc này khá hơn. Rồi tôi sẽ kể cho các ông một câu chuyện có đầu có đuôi hẳn hoi, giống như tiểu thuyết ấy, chuyện liên quan đến một phụ nữ.
Ba người lần lượt rút ba điếu, anh ta cũng đặt một điếu lên môi rồi cất trả gói thuốc vào túi áo. Những đầu thuốc lại đỏ lên và khói thơm lan tỏa trong căn phòng khi giọng cao và hơi trầm bổng của anh ta cất lên một cách rành rọt và linh hoạt:
- Có một cậu và một cô sinh viên yêu nhau, khá sâu đậm tới mức nếu như có một kết quả cụ thể gì đó thì hẳn đã buộc phải kết hôn chính thức. Thế nhưng bọn Mỹ đánh gắt quá và anh ta ra trường, đổi đi công tác xa trong khi trường đại học phải sơ tán. Rồi anh ta trúng tuyển bộ đội. Họ có liên lạc thư từ được lúc đầu nhưng về sau thì lạc mất nhau, vì địa chỉ cứ đổi lia lịa. Cuộc đời cứ thế mà trôi, mà dời đổi.
Anh ta ngừng nói, rít thuốc, uống nước, liếc nhìn những gương mặt chăm chú của mọi người một cách hài lòng rồi dựa ngửa ra tường và tiếp:
- Khi trở về vì bị thương, anh ta mới hay là cô bạn gái, cô người yêu ngày xưa của mình đã có chồng, có con, chắc hẳn cô nghĩ rằng anh chẳng còn sống nữa. Anh ta không hề có ý định gặp lại, vì xem như thế ai đã yên phần nấy. Thế nhưng đời vẫn tạo ra những dun rủi thật oái oăm, các ông ạ. Ở một ngôi nhà nào đó trong thành phố, cái anh chồng của cô kia bỗng dưng mắc bệnh rồi chết đi một cách chóng vánh, và cô ta trở thành mẹ góa của hai đứa con. Và cô ta lại chẳng có nghề ngỗng gì, quen sống nhờ vào anh chồng dân buôn mất rồi. Thế nên mới có chuyện,
Anh ta đốt một điếu thuốc khác và nhả khói cố tình ngắt đoạn ở chỗ những người khác đang nóng lòng muốn nghe tiếp.
- Cô ta bắt đầu bán ti-vi, tủ lạnh, quạt máy, tới bàn ghế giường tủ, rồi quần áo và sau cùng là nhà… Sau đó thì sống bằng gì, bằng cái cách như thế, các ông ạ. Những anh chàng dân buôn bè bạn của anh chồng ngày xưa tới lui, lui tới, giúp đỡ, đỡ giúp. Các anh thừa hiểu là bọn đàn ông, nhất là đàn ông dân buôn làm sao chỉ bỏ tiền ra mà không tính thu lại cái gì, huống gì cô ấy chỉ có một mình mà lại xinh đẹp phây phây ra thế. Vậy là một bên thì là bạn của chồng, một bên thì là vợ của bạn, cứ thế mà đi lại với nhau luân phiên tuần tự… Cho đến một ngày kia, có một anh chàng không ở trong giới buôn bán với họ, cũng được giới thiệu, cũng tìm đến, theo địa chỉ… - Anh ta ngước đôi mắt hơi lồi lên nhìn hai người khách kia một cách hóm hỉnh và môi nhếch một cái cười nửa miệng vừa ranh mãnh vừa chán chường - Cô ta nghe tiếng gọi, đi ra mở cửa và họ nhìn nhau, vừa sững sờ vừa chết điếng nhận ngay ra người cũ, tuy họ chia tay nhau đã mười năm hơn, và hai người chẳng ai còn trẻ nữa. Các ông tưởng tượng xem, cuộc hội ngộ cũng đầy vẻ ly kỳ tiểu thuyết đấy chứ, đúng như chuyện Kim Trọng - Thúy Kiều thời nay…
Anh ta bật lênmấy tiếng cười khan đầy nhạo báng rồi rót cho mình một chén nước và bưng lên, uống cạn ngay. Cái miệng có hai khóe rất rõ hơi nhếch lên một cách ngạo nghễ kia lại buông ra một câu khoái hoạt:
- Đấy nhé, tôi cũng đã góp vui với các ông bằng một chuyện cũng không đến nỗi tồi lắm nhé. Bây giờ thì tôi xin rút lui. Đến giờ phải đi rồi.
Anh ta xoay người lại để mang giày trong lúc hai người khách kia nhìn nhau, trong mắt họ có cái gì thật khó nói, hết nhìn nhau họ lại nhìn chủ nhà, còn chủ nhà thì chăm chú quan sát một cái gì đó trong những làn khói bốc lên từ chiếc gạt tàn. Khi người khách thứ ba đã đứng lên và mang găng, anh mới nói chậm rãi:
- Ông... vội thế.
Người khách lại nở đúng nụ cười ban nãy và nói rất cười cợt, giọng kéo dài ra:
- Thỉnh thoảng tôi lại ghé để được biết một chút thời sự tâm hồn từ cái phòng nhỏ này của ông. Bây giờ thì tôi đi đây. Xin chào cả nhà.
Anh ta quay lưng, chủ nhà bước vội theo. Một luồng gió lạnh lại ập vào phòng khi người khách tự tay mở rộng cửa, giơ bàn tay lên làm một động tác từ giã, một mắt nheo lại rất vui vẻ và tinh quái. Chủ nhà trở vào và rõ ràng có một điều đang làm anh nghĩ ngợi rất lung. Sự có mặt của người khách ban nãy, câu chuyện và phong thái của người này hình như tác động đến anh rất mạnh. Anh ngồi xuống giường, đổ lớp bã trà cũ ra chiếc ly lớn, cho trà mới vào, thêm nước và sau đó bật diêm châm thuốc. Những động tác đều chậm chạp như bị chặn lại từng lúc từ những ý nghĩ trong đầu.
Chỉ còn có ba người, không khí cô đọng, tĩnh lặng của lúc ban đầu trở lại rất nhanh. Họ lại ngồi lặng yên, thư thái chờ trà ngấm và khi chủ nhà rót nước ra chén, họ lại chậm rãi nâng chén lên, chậm rãi nhắp môi như lắng nghe tất cả vị đắng chát của trà chuyển thành một dư vị ngọt ngào thấm thía.
Rồi giọng rền và từ tốn của người khách già cất lên:
- Tôi nói điều này không biết có quá thơ mộng và lãng mạn không nhưng tôi cứ nói - Ông hơi mỉm cười, đôi mắt đục bớt vẻ rầu rĩ một tí - là không phải tôi đoán nhưng tôi mong cuộc hội ngộ kỳ lạ kia sẽ dẫn đến cái gì tốt đẹp. Bởi lẽ anh chàng kia dù đã có vợ rồi hay chưa cũng không thể nào đành lòng làm ngơ trước tình cảnh người yêu cũ như thế mà có khi là người yêu đầu tiên cũng nên. Chỉ cần một chút tình thương, một chút nâng đỡ tinh thần, một số việc làm nho nhỏ và cụ thể nào đó… tôi nghĩ, có khi cũng đủ để chuyển biến một cuộc đời. Những con người mất phương hướng và dễ gục ngã như thế rất cần có một điểm tựa thực sự…
Người khách trẻ nói ngay khi người khách già ngừng lại:
- Mà suy cho cùng thì anh chàng kia cũng có phần trách nhiệm trong cuộc đời người phụ nữ nọ. Cái gì cũng có những nguyên nhân sâu xa cả. Tôi cho là không phải bỗng dưng mà cô ta tự hủy hoại đời mình như thế. Nếu không phải vì khổ đau, thất vọng, không phải vì một sự ngao ngán đến tận cùng… Chỉ một con người không có tình yêu, không có niềm tin thì mới hành động vô vọng như thế.
Chủ nhà lắng nghe những câu nói của hai người khách. Những làn khói thuốc không ngớt bốc lên làm nhòa gương mặt anh, không cho hai người kia nhìn thấy những vết nhăn bỗng sâu hơn trên trán, hai bên khóe mắt và khóe miệng, khiến anh bỗng chốc già đi đến mười tuổi nữa. Anh gõ tàn vào gạt, đưa thuốc lên môi rít tiếp rồi thu
Một cái giường cá nhân bằng gỗ tạp đồ mộc. Một cái tủ nhỏ đựng quần áo cũng bằng gỗ tạp nhưng có đánh qua một lớp vec-ni mỏng. Một cái bàn viết nhỏ có hai ghế dựa, trên thành vắt hai chiếc áo khoác của khách. Hai cái kệ khá lớn đóng cao trên tường, ngổn ngang sách lẫn báo, hình như lúc nào cũng vừa bị xáo lên chớ chưa từng được sắp xếp cho gọn lại.
Họ thu cả chân lên chiếc giường đã được trải thêm một chăn bông cũ bọc vải xanh sậm, còn ở một đầu giường là chiếc chăn mới bọc vải hoa cuộn tròn lại dưới chiếc gối dài.
Chủ nhà, ngồi ngoài cùng, thong thả rời khỏi chỗ bước đến cạnh chiếc ấm, chờ chừng một phút nữa rồi mới nhấc ấm lên, tắt lửa và xách ấm nước đến cạnh giường. Anh rót vào chiếc phích nhỏ để sẵn cạnh đấy, đậy ngay lại, tráng một lớp nước vào chiếc ấm đất nung, đổ ra chén rồi dùng chiếc thìa nhỏ múc từ một hộp thiếc cho vào ấm, rưới một số nước vừa đủ và đặt trả ấm nhôm lên rề-sô.
Khi ước lượng thời gian đã đủ cho trà ngấm, chủ nhà bắt đầu rót nước ra chén, động tác nhanh và gọn khác hẳn trước, như sợ chậm thêm phút nào sẽ làm hao phí làn hương ấm áp và thơm tho đang hối hả vươn lên từ lòng những chiếc chén con.
Chủ nhà mở đầu bằng một giọng rất trầm, thứ giọng trầm nhưng không phải để nói to giữa đám đông mà chỉ để thì thầm nói những điều tâm sự sâu kín với một vài người.
Lúc đó đã khoảng chín giờ một buổi sáng chủ nhật.
Đôi khi người ta cứ tự trách mình vì những chuyện không đâu… mà thực ra cũng chẳng phải không đâu. Những điều như vậy vẫn thường chi phối con người ta không kém gì những chuyện lớn lao khác.
Tay anh bưng chén trà đưa lên, như định uống, lại ở lưng chừng như vừa chợt nhận ra trong làn khói trà ẻo lả một cái gì khác lạ.
Trên gương mặt chữ điền của người đàn ông bốn mươi tuổi, đôi mắt tinh anh khá đẹp kia bỗng trầm ngâm một nét buồn, giống như một nỗi đau không dứt. Anh đăm đăm nhìn hai người khách trước khi đặt chén xuống và nói tiếp, giọng nhỏ lại, vang lên một cách đều đặn và buồn bã trong làn không khí buốt giá:
- Đêm ấy tôi có việc phải về rất khuya, trời lại mưa lớn nên phải còng lưng cố đạp cho nhanh. Đến một quãng vắng bỗng nghe gọi: “Anh ơi, cho đi nhờ với!” Tôi hơi ngoảnh lại, thấy một người hối hả chạy từ hè phố ra, tay vẫy rối rít. Tôi chần chừ một tí, nghĩ không biết có phải thật người có việc muốn đi nhờ không thì xe đã hơn một quãng xa, trời lại đang mưa, thế là tôi đạp thẳng, vì vừa lạnh lại vừa mệt. Việc chỉ có thế thôi nhưng về đến nhà rồi, rửa ráy lên giường xong mãi tôi không ngủ được. Tôi cứ hình dung cái vẻ mừng rỡ sung sướng của người đó lúc chạy về phía tôi, rồi sau đó anh ta chậm hẳn bước lại, hoàn toàn hẫng hụt và ngạc nhiên thấy tôi bỏ đi luôn. Mà mưa thì tầm tã như trút, và anh ta chẳng có áo xống gì, ướt như chuột lột. Tôi nghĩ: mình có phải là một người ích kỷ tệ hại không. Sao không dừng lại thử xem, ngộ nhỡ đúng là một người nhỡ đường muốn đi nhờ một đoạn để chóng được về nhà, thay bộ áo quần khô ráo. Thế mà mình nỡ thản nhiên từ chối một việc cỏn con như vậy… Và đầu tôi cứ lấn vấn mãi các ông ạ, cứ thấy ân hận khổ tâm thế nào ấy …
Người khách già chăm chắm nhìn vào một điểm vô hình nào đó phía trước mặt bằng cặp mắt to, hơi đục và đờ, dấu hiệu của sự suy nhược thị giác. Đôi mắt đó thích hợp với những nếp nhăn sâu từ giữa má kéo xuôi về hai bên mép tạo cho thần sắc ông một vẻ rầu rĩ lộ liễu, thích hợp cả với đôi vai xuôi, cái lưng nhỏ đã còng xuống vì mệt mỏi được che lấp bởi chiếc áo len rộng màu nâu sẫm.
Ông nói giọng rất rền và chậm, như thể mỗi âm thanh đều cần thời gian để lắng lại và thoát ra:
Có thể đặt trường hợp là sau khi suy nghĩ, ông không đi luôn mà quay trở lại thì sao nhỉ? Một là ông sẽ lai hộ người kia một quãng đường rồi quay về ngủ yên và chẳng có dịp nào để kể lại chuyện này cả, vì nó bình thường quá đến nỗi nói ra sẽ trở thành ngô nghê. Trường hợp thứ hai, người kia không phải kẻ thực sự nhỡ đường, và thế là ông trở thành nạn nhân của một vụ trấn lột, và khi nghe chuyện, nhiều người sẽ kêu lên: “Sao ông ấy dại thế, sao lại quen thói tin người”… Và người ta sẽ trách ông, cười ông là khác, thay vì khen ông, đúng không nào.
- Vâng.
Chủ nhà xác nhận, và cùng với cái gật đầu, anh bưng đĩa thuốc quấn lên mời hai người khách rồi bật diêm châm lửa cho họ, gài một điếu lên môi mình. Những đầu thuốc rực đỏ lên và những làn khói nồng bắt đầu vấn vít cùng với khói trà thơm.
- Bởi vì đâu phải bao giờ người ta cũng có thể hiểu được người khác.
Người khách trẻ lên tiếng. Làn da trắng xanh của anh nổi bật trên nền chiếc áo len cổ cao nền xanh đen và trên lớp da trắng đó nổi bật cặp mắt đen nhánh, với cái nhìn dò xét một cách thẳng thắn của trẻ con.
- Thế gặp trường hợp các ông, các ông xử sự thế nào?
Chủ nhà hỏi khách với vẻ dè dặt và chờ nghe trả lời cũng với vẻ e dè.
- Có thể cũng sẽ làm giống ông thôi vì, ông thấy đó, bọn tôi cũng có khác gì ông.
Người khách già nói chập chạp, hầu như không phải nghĩ ngợi gì.
- Kể cả việc sau đó cũng sẽ băn khăn, day dứt, tự trách mình và khổ tâm… phải thế không anh?
Người khách trẻ hỏi, với một thoáng châm biếm trong nụ cười không trọn vẹn. Sau đó cả ba người cùng lặng thinh, rít thuốc, để khói thuốc tràn đầy gian phòng hẹp.
- Kể cũng đáng buồn, các ông nhỉ bởi vì nếu cứ thật tin hẳn rằng kia là kẻ xấu đi thì mình sẽ nhẹ nhõm và thấy yên tâm ngay… Đàng này, mình lại không nỡ tin thế.
Đến những chữ cuối, giọng trầm lắng của chủ nhà như chợt rung lên. Mắt anh dán vào đáy chén nước màu vàng xanh trong suốt kia như cố tìm lời giải đáp.
Một khoảng lặng yên nối kết những điều họ không nói thành lời, sự lặng yên như một ngôn ngữ sâu thẳm mà họ dùng để bày tỏ với nhau.
Người khách già lấy tăm xăm một lát mứt gừng lên.
Những hạt đường bám bên ngoài lát mứt ánh lên vẻ sáng rỡ củathủy tinh, ông hơi nheo mắt, như thể vị ngọt và cay đã làm nảy ra trong ông một điều nghĩ ngợi khác.
- Tin vào cái này và không tin vào cái kia. Chỉ có thế mà biết bao rắc rối, các ông nhỉ?
Ông chấm câu bằng việc nâng phích lên cho thêm nước vào ấm. Bàn tay xương xẩu nổi đầy gân xanh run run vì cái trọng lượng nhỏ nhoi phải cáng đáng. Trả phích về chỗ cũ, ông lần lượt nhìn vào mắt hai người kia, đôi mắt đục hơi chớp như đang phải cân nhắc về những điều sẽ nói.
- Câu chuyện tôi sắp kể có cái gì cũng na ná như chuyện của ông vừa rồi. Với người khác thì có lẽ nó đã trôi tuột đi đằng nào rồi còn với mình thì nó cứ ở lại, ở lại mãi, dù chẳng có gì vui…
Ông rót nước ra các chén, bưng chén mình lên uống một ngụm trước khi bắt đầu:
- Lần ấy tôi phải đi công tác miền Nam, lẽ ra thì có thể nhờ các cô hành chánh lấy giúp vé nhưng tôi lại tự mình ra quầy vé xếp hàng, để thấy cho được cái cảnh ngổn ngang, chen chúc. Những hàng người dài dằng dặc, căng thẳng chờ được nhích lên từng bước, như tiến đến chỗ giải thoát không bằng. Tôi hoa cả mắt và xây xẩm mày mặt, tự hỏi không biết có đến lượt mình không và
mình có đủ kiên nhẫn và can đảm chờ đến lúc ấy không thì bỗng nhiên tôi nghe tiếng kêu và trông thấy bà cụ ấy. Dễ cụ cũng đã gần bảy mươi, tóc bạc trắng cả. Cụ vừa lần sờ các túi áo trong áo ngoài vừa hổn hển thở, hẳn vì bị xô đẩy dữ quá, móc chán rồi cụ lộn trái các túi áo, và kêu lên “Chết tôi rồi! Mất hết cả giấy tờ tiền bạc rồi!” Kêu thì kêu, cụ lại vẫn tiếp tục lục lọi trong chừng ấy túi áo, như đã quẫn trí. Những người chung quanh quay sang hỏi, cụ vừa kể vừa khóc không ra tiếng. Cụ ở Thái Nguyên xuôi tàu xuống, ngủ lại ga chờ mua vé vào thăm con đang công tác trong Nam. Chen chúc thế nào không biết mà đến lúc ấy thì mất sạch chả còn gì, giờ thì vào Nam không xong mà ngược lên Thái Nguyên cũng dở. Nói đến đấy chắc là lo và tủi thân cụ òa khóc to lên, cái mồm móm mém mếu xệch đi trông thật thảm thương, hai tay buông thõng rồi lại co lên vày vò các túi áo không ngớt. Thật mình cũng thấy xót xa gan ruột cho tình cảnh của bà cụ, ấy thế mà có mấy tay thanh niên đứng cạnh tôi lại há hốc mồm cười một cách hả hê khoái trá. Tôi nhìn chăm chăm vào mồm bọn chúng nhưng bọn chúng cứ làm như không thấy, bỏ đi. Tôi bèn hỏi: “Các cậu cười gì đấy?” Một thằng vặn ngược lại tôi:
“Ông hỏi làm gì?” Tôi không dằn được nói gay gắt: “Tôi thấy chả có gì đáng cười ở đây cả!” Nếu không tự kìm chế, hẳn tôi đã tống vào mồm nó vài quả rồi có đến đâu thì đến. Thế nhưng tôi đã không làm được gì nó các ông ạ và về nhà cứ buồn và nghĩ ngợi mãi. Sao bọn nó lại cười, các ông nhỉ. Sao lại có thể cười được chứ. Phải giải thích điều đó như thế nào đây!
Ông ngồi lặng đi, lưng gù thêm xuống và mắt không hề động đậy, như đang sống lại hoàn toàn điều đang nói, nom giống hệt một bức tượng biểu hiện cho tuổi già và sự mỏi mệt cùng nỗi bất an trong tâm hồn một con người không thỏa hiệp.
Chẳng ai nhìn ai cả. Mỗi người chìm sâu vào điều mà mình đang chiêm nghiệm. Rồi thì, giọng sắc và dứt khoát của người khách trẻ cất lên trước tiên:
- Đó là sự sa đọa về tinh thần, về đạo đức, là sự xúc phạm đang báo động với tất cả mọi người.
Chủ nhà nhìn người đang nói. Nỗi buồn trong mắt anh sáng ra một ít bởi sự tập trung cao độ về câu nói mà anh vừa nghe.
- Đúng thế. Chẳng khác gì sự vô luân vì không còn giới hạn, không còn phân biệt gì nữa giữa cái đẹp và cái xấu, cái thiện và cái ác, đẩy con người dần dần đi đến cái đáy tận cùng của sự hung bạo…
Bỗng, như chợt nhớ là mình quá hăng hái trong câu chữ, chợt nhớ tới vai trò chủ nhà, anh đột ngột dừng lại đằng hắng, và nói với khách bằng giọng đon đả bình thường:
- Nào, ăn mứt đi chứ các ông, sao lại để nguyên thế này!
Anh bưng đĩa mứt lên mời tận tay hai người khách và cũng nhón cho mình một lát, vừa lúc đó thì cửa mở bật ra, làm mọi người đều phải ngẩng nhìn về phía ấy. Một luồng gió lạnh như băng ập vào cùng một lúc với người khách thứ tư. Anh ta đứng tựa lưng vào cánh cửa vừa được khép lại và kêu lớn một cách tự nhiên đến suồng sả:
- Ái dà, ấm cúng nhỉ!
Và để nguyên cả áo khoác, cả mũ, anh ta đến ngồi vào chỗ trống trên giường mà ba người kia đã tự động nhích vào từ khi anh ta xuất hiện. Cởi giày và tuột găng rất nhanh, anh ta bưng ngay chén nước mà chủ nhà vừa pha lên, uống liền mấy hớp.
- Lâu lắm mới thấy. Ông có vẻ khỏe ra đấy!
- Tôi mới về. Đoàn vừa lưu diễn.
Minh họa: Bửu Chỉ
Hai người khách nhìn cả vào đôi mắt hơi lồi có những tia nhìn rất nhanh, cái miệng rộng có đôi môi mỏng và lắng nghe giọng nói khá đường bộ, tự tin của một người quen thành công hơn là thất bại. Anh ta nhận thuốc từ tay chủ nhà, rít những hơi rất sâu rồi lấy thuốc mồi xoay tới xoay lui điếu thuốc quấn không có nhãn hiệu săm soi mãi như cố tìm ở đó một cái gì rất khác lạ.
Trong khi đó, ba người kia đã dần dần nối lại được cái mạch trong câu chuyện vừa bị cắt, nhờ vào sự yên lặng mới trở lại với căn phòng.
Người khách trẻ dụi thuốc vào gạt tàn trước khi mở lời:
- Các anh có để ý những đám đánh nhau bao giờ không?
Và anh tiếp luôn không đợi nghe trả lời:
- Ở đó hình như cũng có cái gì giống với những điều các anh đã nói từ sáng đến giờ.
Hai người ngồi yên, ngẫm ngợi, có vẻ bần thần, còn người mới vào nói ngay chẳng chút dè dặt:
- Những đám gây đánh nhau à? Cái bọn thừa năng lượng ấy à? Có lẽ chỉ khi nào chân tay không giơ nổi lên thì mới chừa được cái thói ấy.
Anh ta nhìn những người khác, có vẻ chờ nghe những lời tán thưởng nồng nhiệt nhưng bắt gặp một sự lặng lẽ hoàn toàn trái ngược nên chỉ ngẩng mặt lên, tiếp tục rít thuốc và sau đó phun những sợi thuốc dính ở môi ra.
Giọng trong trẻo của người khách trẻ cắt vào khoảng không gian lạnh giá ấy:
- Nhiều lần tôi quan sát và rút ra được kết luận là điều đáng nói không phải ở chính ngay trong đám đánh nhau mà là ở chung quanh, ở những người hoàn toàn trong trạng thái tỉnh táo chớ không hề bị kích động chút nào.
- Đúng thế. Tôi cũng nhiều lần làm như ông: quan sát chung các đám đánh nhau và cũng thấynhư thế.
Giọng trầm của nhà chủ nói ngay theo. Người khách trẻ đưa cặp mắt đen nhìn anh, nhìn hai người kia rồi nheo lại với những điều đang nói:
- Cả một đám đông chen chúc nhau, không phải chỉ vì tò mò mà rõ ràng có cả sự thích thú, khoái trá, như thể đang tiêu khiển không bằng, và không những thế, hình như còn cả sự khuyến khích ngấm ngầm như để giải tỏa một cái gì trong chính con người họ…, còn những kẻ đánh nhau thì xông đến như điên, tay chân gậy gộc vung loạn lên, máu me đầm đìa cả mặt mũi quần áo, mất hết lý trí, mất hết lương tri, như có thể nhai sống nuốt tươi nhau không bằng, như hai con gà đá, hai con trâu điên, hai con hổ đói… Tôi đã từng ở chiến trường mười năm, từng nhìn thấy bao nhiêu máu me, bao nhiêu người chết nhưng phải chứng kiến những cảnh như thế thì thấy người nổi gai lên vì ghê sợ và vừa tức giận vừa kinh tởm. Sao lại có thể đứng xem như để thưởng thức được chứ, sao lại có thể cười cợt tươi tỉnh như không…
Anh nâng chén lên, uống một hớp nước, như nuốt một cái gì đó trong cổ xuống. Người khách mới nhân đó lại xen vào:
- Hai sự hung bạo giống hệt nhau không hơn không kém: những kẻ muốn ăn thịt người và những kẻ đứng xem người bị ăn thịt:
- Vâng, đúng thế.
Được sự đồng tình của người khách già, người mới vào lại hăng hái tiếp tục:
- Mọi sự độc ác đều đáng bị lên án, phải không các ông. Con người sau chiến tranh có thể bị mất mát, thiệt hại, tật nguyền ở một số mặt, nhưng về mặt này thì không thể… Không thể nào chấp nhận, không thể nào tha thứ được.
Đôi mắt đục của người khách già, nhìn người này đầy những hàm ơn, như thể anh ta đã mang đến cho ông một cái gì to tát, còn đôi mắt đen của người khách trẻ thì nhìn chủ nhà đang lặng yên ngắm làn khói thuốc. Anh đốt cho mình điếu thuốc mới, chậm rãi rít những hơi dài, nhả khói vào đám khói đã làm mờ những gương mặt mỗi người trong phòng và nói tiếp:
- Có lần tôi đi đến, hỏi một cô gái có mặt trong cái đám đông ấy: “Sao cô không can họ ra?” Tất nhiên tôi chỉ hỏi thế thôi, chứ mảnh mai như cô ấy không thể cáng đáng một việc như thế, vả lại cô ấy là phụ nữ. “Làm sao can được, anh”. Cô ta trả lời. Tôi lại bảo: “Thế cô đi gọi công an đi!” “Chắc sẽ có người
làm việc ấy”. “Thế cô làm việc gì?”. Tôi lại hỏi tiếp. Cô ta đáp với một chút ngập ngừng, chắc đã cảm thấy có điều không ổn: “Tôi... xem”. Tôi nhìn lại cô ta thật kỹ, thấy đúng là mặt mũi xinh xẻo, hiền hậu, thì càng không kìm được, lại tiếp luôn: “Sao cô không vỗ tay? Họ đánh nhau hăng thế kia!” Tất nhiên là cô ta ngạc nhiên và phật ý, kêu lên một cách gay gắt: “Anh này nói hay nhỉ!” “Tôi tưởng nếu đi xem thì phải cổ vũ, tán thưởng cho nhiệt tình chứ!” Thế là cô ta hứ lên một tiếng, vùng vằng dắt xe quay ra, đạp một mạch không thèm nhìn lại. Có lẽ cô sẽ bực bội vì buổi sáng đó đã phải gặp một gã đàn ông bất lịch sự với mình đến thế, nhưng các anh hiểu cho là tôi không thể kìm mình được. Tôi không thể chấp nhận việc ngay cả phụ nữ cũng tham gia vào những chuyện như thế. Phụ nữ vốn mềm mại và nhạy cảm với những nỗi đau hơn.
- Phụ nữ à? Về phụ nữ thì nhiều chuyện lắm, ông bạn ạ - Người mới vào kêu lên một cách mừng rỡ, như bắt trúng một cái gì, mắt anh ta lại nhìn rất nhanh ba người trong phòng và tay chìa ra một gói thuốc - Mời các ông hút, thứ thuốc này khá hơn. Rồi tôi sẽ kể cho các ông một câu chuyện có đầu có đuôi hẳn hoi, giống như tiểu thuyết ấy, chuyện liên quan đến một phụ nữ.
Ba người lần lượt rút ba điếu, anh ta cũng đặt một điếu lên môi rồi cất trả gói thuốc vào túi áo. Những đầu thuốc lại đỏ lên và khói thơm lan tỏa trong căn phòng khi giọng cao và hơi trầm bổng của anh ta cất lên một cách rành rọt và linh hoạt:
- Có một cậu và một cô sinh viên yêu nhau, khá sâu đậm tới mức nếu như có một kết quả cụ thể gì đó thì hẳn đã buộc phải kết hôn chính thức. Thế nhưng bọn Mỹ đánh gắt quá và anh ta ra trường, đổi đi công tác xa trong khi trường đại học phải sơ tán. Rồi anh ta trúng tuyển bộ đội. Họ có liên lạc thư từ được lúc đầu nhưng về sau thì lạc mất nhau, vì địa chỉ cứ đổi lia lịa. Cuộc đời cứ thế mà trôi, mà dời đổi.
Anh ta ngừng nói, rít thuốc, uống nước, liếc nhìn những gương mặt chăm chú của mọi người một cách hài lòng rồi dựa ngửa ra tường và tiếp:
- Khi trở về vì bị thương, anh ta mới hay là cô bạn gái, cô người yêu ngày xưa của mình đã có chồng, có con, chắc hẳn cô nghĩ rằng anh chẳng còn sống nữa. Anh ta không hề có ý định gặp lại, vì xem như thế ai đã yên phần nấy. Thế nhưng đời vẫn tạo ra những dun rủi thật oái oăm, các ông ạ. Ở một ngôi nhà nào đó trong thành phố, cái anh chồng của cô kia bỗng dưng mắc bệnh rồi chết đi một cách chóng vánh, và cô ta trở thành mẹ góa của hai đứa con. Và cô ta lại chẳng có nghề ngỗng gì, quen sống nhờ vào anh chồng dân buôn mất rồi. Thế nên mới có chuyện,
Anh ta đốt một điếu thuốc khác và nhả khói cố tình ngắt đoạn ở chỗ những người khác đang nóng lòng muốn nghe tiếp.
- Cô ta bắt đầu bán ti-vi, tủ lạnh, quạt máy, tới bàn ghế giường tủ, rồi quần áo và sau cùng là nhà… Sau đó thì sống bằng gì, bằng cái cách như thế, các ông ạ. Những anh chàng dân buôn bè bạn của anh chồng ngày xưa tới lui, lui tới, giúp đỡ, đỡ giúp. Các anh thừa hiểu là bọn đàn ông, nhất là đàn ông dân buôn làm sao chỉ bỏ tiền ra mà không tính thu lại cái gì, huống gì cô ấy chỉ có một mình mà lại xinh đẹp phây phây ra thế. Vậy là một bên thì là bạn của chồng, một bên thì là vợ của bạn, cứ thế mà đi lại với nhau luân phiên tuần tự… Cho đến một ngày kia, có một anh chàng không ở trong giới buôn bán với họ, cũng được giới thiệu, cũng tìm đến, theo địa chỉ… - Anh ta ngước đôi mắt hơi lồi lên nhìn hai người khách kia một cách hóm hỉnh và môi nhếch một cái cười nửa miệng vừa ranh mãnh vừa chán chường - Cô ta nghe tiếng gọi, đi ra mở cửa và họ nhìn nhau, vừa sững sờ vừa chết điếng nhận ngay ra người cũ, tuy họ chia tay nhau đã mười năm hơn, và hai người chẳng ai còn trẻ nữa. Các ông tưởng tượng xem, cuộc hội ngộ cũng đầy vẻ ly kỳ tiểu thuyết đấy chứ, đúng như chuyện Kim Trọng - Thúy Kiều thời nay…
Anh ta bật lênmấy tiếng cười khan đầy nhạo báng rồi rót cho mình một chén nước và bưng lên, uống cạn ngay. Cái miệng có hai khóe rất rõ hơi nhếch lên một cách ngạo nghễ kia lại buông ra một câu khoái hoạt:
- Đấy nhé, tôi cũng đã góp vui với các ông bằng một chuyện cũng không đến nỗi tồi lắm nhé. Bây giờ thì tôi xin rút lui. Đến giờ phải đi rồi.
Anh ta xoay người lại để mang giày trong lúc hai người khách kia nhìn nhau, trong mắt họ có cái gì thật khó nói, hết nhìn nhau họ lại nhìn chủ nhà, còn chủ nhà thì chăm chú quan sát một cái gì đó trong những làn khói bốc lên từ chiếc gạt tàn. Khi người khách thứ ba đã đứng lên và mang găng, anh mới nói chậm rãi:
- Ông... vội thế.
Người khách lại nở đúng nụ cười ban nãy và nói rất cười cợt, giọng kéo dài ra:
- Thỉnh thoảng tôi lại ghé để được biết một chút thời sự tâm hồn từ cái phòng nhỏ này của ông. Bây giờ thì tôi đi đây. Xin chào cả nhà.
Anh ta quay lưng, chủ nhà bước vội theo. Một luồng gió lạnh lại ập vào phòng khi người khách tự tay mở rộng cửa, giơ bàn tay lên làm một động tác từ giã, một mắt nheo lại rất vui vẻ và tinh quái. Chủ nhà trở vào và rõ ràng có một điều đang làm anh nghĩ ngợi rất lung. Sự có mặt của người khách ban nãy, câu chuyện và phong thái của người này hình như tác động đến anh rất mạnh. Anh ngồi xuống giường, đổ lớp bã trà cũ ra chiếc ly lớn, cho trà mới vào, thêm nước và sau đó bật diêm châm thuốc. Những động tác đều chậm chạp như bị chặn lại từng lúc từ những ý nghĩ trong đầu.
Chỉ còn có ba người, không khí cô đọng, tĩnh lặng của lúc ban đầu trở lại rất nhanh. Họ lại ngồi lặng yên, thư thái chờ trà ngấm và khi chủ nhà rót nước ra chén, họ lại chậm rãi nâng chén lên, chậm rãi nhắp môi như lắng nghe tất cả vị đắng chát của trà chuyển thành một dư vị ngọt ngào thấm thía.
Rồi giọng rền và từ tốn của người khách già cất lên:
- Tôi nói điều này không biết có quá thơ mộng và lãng mạn không nhưng tôi cứ nói - Ông hơi mỉm cười, đôi mắt đục bớt vẻ rầu rĩ một tí - là không phải tôi đoán nhưng tôi mong cuộc hội ngộ kỳ lạ kia sẽ dẫn đến cái gì tốt đẹp. Bởi lẽ anh chàng kia dù đã có vợ rồi hay chưa cũng không thể nào đành lòng làm ngơ trước tình cảnh người yêu cũ như thế mà có khi là người yêu đầu tiên cũng nên. Chỉ cần một chút tình thương, một chút nâng đỡ tinh thần, một số việc làm nho nhỏ và cụ thể nào đó… tôi nghĩ, có khi cũng đủ để chuyển biến một cuộc đời. Những con người mất phương hướng và dễ gục ngã như thế rất cần có một điểm tựa thực sự…
Người khách trẻ nói ngay khi người khách già ngừng lại:
- Mà suy cho cùng thì anh chàng kia cũng có phần trách nhiệm trong cuộc đời người phụ nữ nọ. Cái gì cũng có những nguyên nhân sâu xa cả. Tôi cho là không phải bỗng dưng mà cô ta tự hủy hoại đời mình như thế. Nếu không phải vì khổ đau, thất vọng, không phải vì một sự ngao ngán đến tận cùng… Chỉ một con người không có tình yêu, không có niềm tin thì mới hành động vô vọng như thế.
Chủ nhà lắng nghe những câu nói của hai người khách. Những làn khói thuốc không ngớt bốc lên làm nhòa gương mặt anh, không cho hai người kia nhìn thấy những vết nhăn bỗng sâu hơn trên trán, hai bên khóe mắt và khóe miệng, khiến anh bỗng chốc già đi đến mười tuổi nữa. Anh gõ tàn vào gạt, đưa thuốc lên môi rít tiếp rồi thu